,,Je moet gewoon in beweging komen”, zegt een dame die juist een paar boontjes heeft geplukt in de Edese Toon-Tuin. Het is een plek waar (ex-)kankerpatiënten samen de handen uit de mouwen steken om mentaal en fysiek te herstellen. Hoogleraar voeding en ziekte Ellen Kampman (59) uit Wageningen ziet het positieve effect.

Ik denk dat het - mentaal gezien - vergelijkbaar is met hardlopen, waarbij het gelukshormoon endorfine aangemaakt wordt. Dat kan ook gebeuren als je tuiniert. Je bent gefocust op één activiteit, wat in je hoofd als een soort afleidingsmanoeuvre werkt. Welk plantje moet ergens staan, krijgt het genoeg water, groeit het goed? Daardoor zijn gedachten afgeleid”, legt Kampman uit.

Ze voegt toe dat het ook belangrijk is dat mensen het tuinieren samen doen en in gesprek hun gevoelens uitwisselen. Om moeilijke dingen tussen de oren een beetje op een rijtje te krijgen. ,,Kanker overkomt je, maar het helpt als je somberheid, stress, angst en je vermoeidheid kunt delen en dit deels van je af kunt zetten. Om toch naar de toekomst te kijken. Tuinieren lijkt hierbij te helpen. In Noord-Amerika deed men onderzoek onder patiënten met borstkanker aan wie een plantenbak gegeven werd. Hieruit bleek dat het mensen hielp om in actie te komen en hun gedachten te verzetten.”

En dan de fysieke kant. Kampman verklaart dat mensen met een kankerdiagnose nogal eens de neiging hebben om minder gezond te gaan eten en minder te gaan bewegen, mede veroorzaakt door de enorme vermoeidheid, veroorzaakt door de ziekte en/of een behandelingmethode als een chemokuur. ,,Dat is nu juist wat je niet moet doen, maar hoe draai je dit om? Tuinieren is een manier om wel te bewegen en om gezonder te gaan eten, want je verbouwt zelf de groentes. We merken dat mensen ook recepten gaan uitwisselen over tuinboontjes en courgettes. Dat geeft een goede schwung aan het eetpatroon. En ze zijn buiten. Bij veel kankerpatiënten bestaat een gebrek aan vitamine D, een stof die je in je huid aanmaakt met behulp van zonlicht. Dus moet je naar buiten, wat je ook weer bent als je in je tuintje harkt.”

De hoogleraar ziet dat tuinieren dus in meerdere opzichten fantastisch kan werken, maar onderkent dat het niet zaligmakend is voor deze doelgroep. Een man die altijd aan stijldansen deed, pakte die draad weer op. Ook goed om in actie te komen. ,,Het gaat erom dat je iets doet wat bij je past en waar je plezier in hebt. Ik heb wel tegen die man gezegd dat het mooi zou zijn als hij buiten kon dansen (lacht).”

Ze is heel blij om te zien dat de tuin mensen aantrekt en dat ze er blijven komen. In het algemeen is het immers lastig om nieuw gedrag structureel vol te houden. ,,Een van de oorzaken van kanker is overgewicht en slechte voeding, teveel dierlijk en te weinig plantaardig eten, teveel calorieën en te weinig beweging. Mensen die in het algemeen dus niet gezond leven, moeten een andere kant op. Het is net als bij afvallen. Dat kan iedereen, maar om het vol te houden, is veel moeilijker. Daarom moet je iets vinden wat bij je past en wat je gaat missen wanneer je het overslaat. Zo zijn er ook mensen die in groepjes gaan zwemmen of wandelen.”

De kankersoorten die sterk beïnvloed worden door de leefstijl zijn volgens Kampman: kanker in de borst, darmen, prostaat en de longen. Deze komen het meest voor en de hoogleraar ziet ze stijgen met de toename van de welvaart. ,,Het is geen garantie dat je niet door kanker getroffen wordt, maar de kans is kleiner als je een gezonde levensstijl hebt.” Eén op de drie mensen wordt tegenwoordig getroffen door kanker.

De Toon-Tuin is een plek in het moestuinencomplex De Koekelt in Ede, als initiatief van het Toon Hermanshuis. Kampman vertelt dat deze inloophuizen voor kankerpatiënten in Veenendaal en Amersfoort ook interesse tonen. Het is een uitvloeisel van een proef van Helende Tuinen in Almere, waar in 2016 de Wageningen University & Research de eerste ervaringen opdeed met (ex-) kankerpatiënten. ,,Ik hoop dat dit meer gebeurt, dat de gemeenten en de verzekeringsmaatschappijen hier achter gaan staan. Want de voorgaande initiatieven waren meer op activiteiten binnenshuis gericht. Het heeft een meerwaarde om naar buiten te gaan, iets waarvan we ons tijdens de coronacrisis nog meer bewust werden. Ik zag ineens yogaklasjes in parkjes samenkomen. In Aziatische landen doen ze dit al jaren. Ik hoop echt dat we dit vasthouden.”

Betrouwbare informatie over voeding en bewegen bij kanker kunnen mensen vinden op: www.voedingenkankerinfo.nl . Deze site is ondergebracht bij het Wereld Kanker Onderzoek Fonds (WKOF), een instantie die veel investeert in leefstijl. ,,We merken dat hier veel gebruik van wordt gemaakt. Je kunt hier ook vragen stellen en dan krijg je persoonlijk antwoord. Op deze manier kunnen we onze kennis online direct ventileren en aanpassen bij nieuwe wetenschappelijke ontdekkingen.”

Door Freek Wolff, Ede Stad

https://www.edestad.nl/lokaal/mensen/691368/samen-boontjes-doppen-in-helende-tuin